JACEK PAJAK
Sonorystyka filmu Faraon
Rozdział jest poświęcony analizie warstwy audytywnej Faraona, ze szczególnym uwzględnieniem dźwięków nie mających charakteru muzycznego. Autor opisuje technologię produkcji dźwiękowej filmu i przybliża metody pracy produkcyjnej i postprodukcyjnej w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Sięga do rozmów ze współtwórcami filmu, przez co na nowo odkrywa wiele z audytywnych aspektów realizacji Faraona. Charakteryzuje specyfikę warstwy sonorystycznej, omawiając podział na dialogi, muzykę, efekty i tła dźwiękowe.
Większą część rozdziału stanowi część analityczna, w której autor precyzyjnie opisuje wybrane fragmenty Faraona ze szczególnym uwzględnieniem elementów dźwiękowych. Przedstawiona zostaje audytywna konstrukcja wybranych scen, w tym sekwencji otwierającej, sceny bitewnej, zaćmienia słońca czy scen w labiryncie. Szczegółowa audiowizualna analiza uwzględnia istotną rolę postaci, która jest niejednokrotnie głównym źródłem dźwięku w Faraonie.
Poruszone zostają kwestie związane z przystawaniem dźwięku do obrazu, a zwłaszcza do sposobu pracy kamery, montażu, kostiumów czy oświetlenia. Dźwięk, choć pierwszoplanowy, sytuowany jest zawsze w relacji do innych składników dzieła filmowego, co jest jedną z cech zastosowanej w rozdziale analizy antropologiczno-morfologicznej i będącego jej elementem filmoznawczego opisu gęstego. W rezultacie autor, posługując się licznymi przykładami, przedstawia precyzyjnie i wnikliwie charakterystykę udźwiękowienia Faraona i sytuuje ją na tle filmu jako całości. Wskazuje na profesjonalizm realizacji warstwy audytywnej oraz na jej wewnętrzną spójność. Dźwięk zostaje przedstawiony jako kolejny element filmu, który w istotny sposób oddziałuje na widza. Uczestniczy zarazem w budowaniu wyjątkowości egipskiego świata, który – zgodnie z założeniami Jerzego Kawalerowicza – pozbawiony został nadmiaru barw, odgłosów czy pobocznych epizodów. Warstwa audytywna ukazana jest jako konsekwentnie zbudowana część wielkiego widowiska, jakim niewątpliwie jest Faraon.
