AGNIESZKA KORYCKA
Architekt dwóch światów. Reżyseria, sztuka aktorska, czas i przestrzeń w filmie Faraon
Rozdział dąży do przedstawienia istoty kina autorskiego Jerzego Kawalerowicza na podstawie analizy antropologiczno-morfologicznej dzieła filmowego, wraz z towarzyszącą jej interpretacją uwzględniającą współzależność podstawowych kategorii świata przedstawionego: czasu, przestrzeni oraz postaci filmowej. W rozdziale zwracano również uwagę na filmowe środki wyrazu, do których należą: gra aktorska, kostiumy, scenografia, kolorystyka, praca kamery, dźwięk, montaż.
Kawalerowicz w Faraonie okazał się reżyserem ingerującym w każdy element tworzonego filmu, który jednak nigdy nie zapominał o ostatecznej konstrukcji całego dzieła. Jego troska o formę była widoczna już na poziomie pracy nad scenariuszem oraz scenopisem.
Reżyser był bardzo konsekwentny w egzekwowaniu swoich zamierzeń. Zaproponowana przez niego koncepcja gry aktorskiej zakładała lokowanie emocji we wnętrzu postaci. Dopiero odpowiednia inscenizacja, kompozycja kadru oraz montaż ujęć i scen wydobywały cechy bohaterów i odkrywały dramat młodego władcy, który odznaczał się cechami typowymi dla bohatera synoptycznego – pozostającego w integralnym związku z otaczającą go rzeczywistością.
Dzięki autorskiemu kształtowaniu filmowej czasoprzestrzeni przez scenografię oraz relacje przestrzenne między postaciami Kawalerowicz uzyskał jedność treści i formy oraz eksplorował przestrzeń wewnętrzną bohaterów. Monumentalizm świata przedstawionego podkreślał potęgę egipskiego państwa, z którego skostniałymi prawami, bronionymi przez stan kapłański, musiał zmierzyć się Ramzes XIII. Ponadto stabilność, opanowanie i harmonia widoczne w kompozycji kadru nawiązywały do cech postawy apollińskiej, która była reżyserowi szczególnie bliska.
Przestrzeń, na równi z pracą subiektywnej kamery oraz autorskim montażem „intelektualno-emocjonalnym” reżysera, zaprasza widza do wnętrza filmowej opowieści.
„Ubranie” czasu w spatynowane barwy świata przedstawionego podkreśla uniwersalność tematu i pozwala zachować pozorną jedność przestrzeni, której topograficzna logika za sprawą montażu została zdegradowana.
Dwoista istota reżyserii obejmująca zarówno zsubiektywizowany świat zewnętrzny stanowiący tło dla rozwoju fabularnego opowieści, jak również rozciągająca się na konstrukcję psychologiczną świata wewnętrznego bohaterów, stanowi podstawowy warunek kina autorskiego Jerzego Kawalerowicza.