ROBERT BIRKHOLC
Wyprawa do Tary. Struktura podróży wewnętrznej bohatera w filmie Strategia pająka Bernardo Bertolucciego

Tekst zawiera dogłębną analizę oraz interpretację filmu Bernardo Bertolucciego Strategia pająka, opartego na motywach opowiadania Jorge Luisa Borgesa Temat zdrajcy i bohatera. Niekonwencjonalna narracja dzieła była już przedmiotem filmoznawczych analiz, jednak większość badaczy nie podejmowała dotychczas prób całościowej interpretacji utworu. Pierwszym kluczem umożliwiającym rozjaśnienie pozornie nieprzejrzystych sensów dzieła Bertolucciego jest psychoanaliza, drugim – archetypowa struktura podróży wewnętrznej bohatera. Zawarte w Strategii pająka wskazówki pozwalają odczytywać pobyt Athosa Magnaniego w widmowym mieście Tara jako etap w swego rodzaju rytuale przejścia. Czasoprzestrzeń miasteczka jest silnie zsubiektywizowana, a wydarzenia i postaci stanowią do pewnego stopnia projekcję konfliktów wewnętrznych protagonisty. Wchodzący w „smugę cienia” mężczyzna musi w przełomowym momencie życia zadać sobie pytanie o tożsamość i skonfrontować się z archetypami rodziców, uosabianymi przez postaci zmarłego ojca oraz tajemniczej kobiety Draify. Podróż do Tary prowadzi Magnaniego do zdobycia gorzkiej wiedzy – o sobie samym, ale także o mechanizmach wytwarzania kultury. Na powyższą interpretację naprowadzają liczne tropy rozsiane w niezwykle bogatej, misternie utkanej formie dzieła. W analizie uwzględnione zostały takie elementy jak praca kamery, kompozycja kadru, kostiumy, kolorystyka, muzyka oraz inscenizacja, które współtworzą symboliczną warstwę filmu.